Ο Θεόφιλος Καΐρης ήταν κορυφαίος Νεοέλληνας Διαφωτιστής, φιλόσοφος, Διδάσκαλος του Γένους και πολιτικός. Γεννήθηκε στην Άνδρο στις 19 Οκτωβρίου 1784 από επιφανή οικογένεια του νησιού και έμαθε τα πρώτα του γράμματα στη Σχολή του Κάτω Κάστρου. Όταν πέθανε ο πατέρας του, το 1794, τον πήρε υπό την προστασία του ο θείος του, εφημέριος στον ναό του Αγίου Γεωργίου στις Κυδωνιές.
Ο Καΐρης Φοίτησε στην Ακαδημία των Κυδωνιών, όπου διδάχθηκε Μαθηματικά και φυσικές επιστήμες από τον περίφημο διδάσκαλο της εποχής Βενιαμίν το Λέσβιο και αργότερα συνέχισε τις σπουδές του στη σχολή της Πάτμου και της Χίου. Στη Σχολή της Χίου διδάχθηκε Μαθηματικά από τον Δωρόθεο Πρώιο.
Από το 1803 έως το 1810 σπουδάζει στην Ευρώπη, αρχικά στο Πανεπιστήμιο της Πίζας στην Ιταλία και έπειτα στο Παρίσι, όπου συνδέθηκε στενά με τον μεγάλο νεοέλληνα διαφωτιστή Αδαμάντιο Κοραή . Δίδαξε Μαθηματικά και Φυσική στην Ευαγγελική Σχολή της Σμύρνης, αλλά κυρίως στην Ακαδημία των Κυδωνιών, της οποίας έγινε και σχολάρχης. Εμπλούτισε, βοηθούμενος από τον Αδαμάντιο Κοραή, τη βιβλιοθήκη της Ακαδημίας με ελληνικά και ξένα συγγράμματα και την εφοδίασε με όργανα Φυσικής, Χημείας, Αστρονομίας και Γεωγραφίας. Το 1819 ίδρυσε στη Σχολή τυπογραφείο. Το ίδιο έτος μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία από τον Αριστείδη Παππά .
Ο Καΐρης δίδασκε ανώτερα Μαθηματικά (αναλυτική Γεωμετρία, διαφορικό και ολοκληρωτικό λογισμό), Μετεωρολογία, Αστρονομία, Φυσική, Γεωλογία, Γεωγραφία και Βιολογία. Δεν πρόλαβε όμως να εκδώσει φυσικομαθηματικές εργασίες του. Υπάρχουν μόνο χειρόγραφα του ίδιου και μαθητών του που βρίσκονται σε βιβλιοθήκες είτε κρατικές, είτε σχολικές είτε ιδιωτών. Κατάλογο των χειρογράφων βιβλίων του έχει συντάξει ο Λεωνίδας Καραπιπέρης.