Βούλγαρις: Απόπειρες διαμόρφωσης επιστημονικού λόγου στον ελληνικό χώρο του 18ου αιώνα: αρχές της φυσικής φιλοσοφίας στο έργο του Ευγένιου Βούλγαρη και του Νικηφόρου Θεοτόκη.

Του Εμμανουήλ Πατηνιώτη.

Αντικείμενο της διατριβής είναι ο τρόπος με τον οποίο δύο σημαντικοί ελληνόφωνοι Λόγιοι του 18ου αιώνα προσεγγίζουν τη φυσική φιλοσοφία της εποχής τους και επιχειρούν να διαμορφώσουν μια νέα φιλοσοφική θεώρηση της φύσης. Ο Ευγένιος Βούλγαρης (1716 - 1806) και ο Νικηφόρος Θεοτόκης (1731 - 1800) είναι εκπρόσωποι μιας νέας γενιάς Λογίων, οι οποίοι συνδέουν την εδραίωση της κοινωνικής τους θέσης με την καθιέρωση ενός νέου φιλοσοφικού προτύπου στην παιδεία της εποχής τους. Η επιδίωξη αυτή, ωστόσο, δεν υλοποιείται εν κενώ.

Οι δύο φιλόσοφοι είναι φορείς μιας καλά θεμελιωμένης νεοαριστοτελικής παιδείας, η οποία, όλο το προηγούμενο διάστημα, είχε αποτελέσει τη βάση για μια συνεκτική ανάγνωση της φύσης. Από την άλλη ως ενεργοί παράγοντες της Ορθόδοξης Εκκλησίας, επιχειρούν να αναιρέσουν τη διάκριση φιλοσοφίας - θεολογίας που χαρακτήριζε την κορυδαλική φιλοσοφία και να αναδείξουν την συμμετοχή του θεού στο φυσικό γίγνεσθαι. Η εργασία εξετάζει τις αρχές της φυσικής φιλοσοφίας και τη θεωρία της κίνησης στα έργα του Βούλγαρη και του Θεοτόκη και επιχειρεί να φέρει στο προσκήνιο τις διαδικασίες μέσω των οποίων οι δυό Λόγιοι αφομοιώνουν τις νεότερες επιστημονικές ιδέες στο οικείο πνευματικό τους περιβάλλον. Στόχος της είναι να αποστασιοποιηθεί από το ιστοριογραφικό πρότυπο της "μεταφοράς" μιας οικουμενικής επιστήμης από το κέντρο στην περιφέρεια και να αναδείξει την τοπική διάσταση των διαδικασιών παραγωγής επιστημονικού λόγου.

 

ΕΚΠΑ,  Τμήμα Μεθοδολογίας, Ιστορίας και Θεωρίας της Επιστήμης.

 

Έτος Έκδοσης
2001
Συγγραφείς
Εμμανουήλ Πατηνιώτης
Τόπος Έκδοσης
Αθήνα